De aardappel en professor Jacques Claes

Zelf ben ik een liefhebber van de aardappel in al zijn varianten en het meest apprecieer ik nog de eenvoudig gekookte aardappel. Die omring ik subtiel met een variatie van lekkere groentjes en een overheerlijk stuk vlees of vis.

Op dit ogenblik eet ik al bijna 5 maanden geen koolhydraten meer. Als ik dan al eens een aardappel eet, is dat voor mij van een betekenis zoals voor anderen een uniek stuk van een bekende patissier zou zijn.

Die verering voor de aardappel hoorde ik voor het eerst bij wijlen Em. Prof. Dr. Jacques Claes, hoogleraar aan de UFSIA.

In meerdere causerieën, waar ik zelf moderator was, vertelde hij hoe hij zijn moeder observeerde bij het schillen van aardappelen. Met emotionele stiltes hoorden wij het verhaal aan van hoe hij eerbied kreeg voor een eenvoudige aardappel die in de handen van zijn moeder bijna een kunststuk werd.

De kleine dingen die hij herhaalde, de stiltes die hij liet vallen, ja zelfs de manier waarop hij zijn bril en pen vast hield blijven bij.

Bij het schrijven van dit artikel, denk ik: ‘Ik schrijf wijlen, is dat wel zo?’ Inderdaad, de legendarische leermeester van duizenden studenten werd 92 jaar en overleed vorig jaar, in mei 2022.

“Jacques Claes was een professor zoals die er vandaag niet meer zijn”, zei Herman Van Goethem, rector van de UAntwerpen en in de jaren 70 student van de professor, op zijn begrafenis. “Hij was zeer belezen, maar straalde ook een soort intellectueel gezag van de oude wereld uit dat je bij de professoren van nu niet meer ziet. Hij was iemand voor wie je eerbiedig opzij ging als hij voorbijkwam, een soort gezagsfiguur zoals ook onderwijzers en dominees dat vroeger waren, met een eruditie die indruk maakte.”

“Jacques had geen andere ambitie dan gedegen lesgeven en zijn kennis en inzichten delen, ook in de talrijke boeken die hij schreef”, zei Alex Vanneste, professor emeritus Frans en oud-decaan van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte (waarvan Jacques Claes lid was). “Rector worden interesseerde hem niet. Studenten iets meegeven, dàt vond hij het belangrijkst. Dat deed hij met een toch wel stevig, maar charmant Antwerps accent dat hem joviaal maakte.”

Tegelijk was Jacques Claes niet bang om zijn gedacht te zeggen. “Elk begin van het academiejaar zei hij tegen de vijfhonderd studenten die voor hem zaten: ‘Beste mensen, van alle aanwezigen die hier vandaag zitten, blijft volgend jaar minder dan de helft over.’ Op vergaderingen ging hij met andere professoren weleens in de clinch. Maar dat gebeurde altijd voornaam en beleefd”, aldus Vanneste.

Jacques Claes, vaak te zien in zijn typische lange regenjas, was een Antwerpenaar in hart en nieren die jarenlang naast de UAntwerpen gewoond heeft.

Zelfs op latere leeftijd bleef hij zijn bijzonder alerte geest houden. Hij slaagde er nog steeds in om verbanden te leggen die de gemiddelde intellectueel niet zag. Jacques was een echte homo universalis – un honnête homme. Hij was iemand met een zeer brede achtergrond en kon daar ook iets mee aanvangen, soms freewheelend, maar altijd creatief en overtuigend. Er zijn weinig studenten bij wie zijn naam geen belletje doet rinkelen.

Zelf ben ik vereerd dat hij mij op een zeer welbespraakte en fijne manier oog deed krijgen voor de kleine dingen, die ertoe doen.

Karina